Xạ Can, hay còn gọi là rẻ quạt, là một loại thảo dược quý trong y học cổ truyền. Tên khoa học của cây là Belamcanda chinensis. Cây Xạ Can thường mọc hoang dại tại các vùng núi và trung du nước ta. Với những đặc tính dược lý đa dạng, Xạ Can được sử dụng rộng rãi trong các bài thuốc dân gian, đặc biệt là các bệnh liên quan đến đường hô hấp và viêm nhiễm.
Đặc điểm dược liệu
- Hình dáng: Cây thảo cao khoảng 50-70 cm, thân rễ hình trụ, lá dẹt dài giống lá của cây quạt.
- Bộ phận dùng: Thân rễ của Xạ Can được dùng để làm thuốc.
- Thu hái: Thường thu hoạch vào mùa thu khi cây phát triển mạnh nhất. Sau khi thu hái, rễ được phơi hoặc sấy khô để bảo quản.
Thành phần hóa học
Xạ Can chứa nhiều hoạt chất có lợi như:
- Isoflavonoid
- Belamcanda
- Iridin Những hoạt chất này có tác dụng kháng viêm, chống khuẩn và giảm đau hiệu quả.
Xem thêm: Mua thuốc đông y uy tín, chất lượng tại thành phố Hà Giang
Tác dụng của Xạ Can trong y học cổ truyền 
- Chữa viêm họng, ho khan Xạ Can từ lâu đã được dùng trong dân gian để chữa các bệnh viêm họng, ho khan, khản tiếng. Với tính hàn, vị đắng, Xạ Can có khả năng thanh nhiệt, giải độc, tiêu đờm, giúp cải thiện tình trạng ho và viêm nhiễm đường hô hấp.
- Kháng viêm, tiêu sưng Theo các nghiên cứu, Xạ Can có khả năng kháng viêm, tiêu sưng tốt, thường được sử dụng trong điều trị các bệnh về viêm amidan, viêm thanh quản, viêm phế quản.
- Hỗ trợ điều trị viêm xoang Nhờ khả năng làm giảm viêm nhiễm và sưng đau, Xạ Can là một vị thuốc hỗ trợ hiệu quả trong việc điều trị viêm xoang, giúp giảm nhanh các triệu chứng đau nhức, tắc nghẽn mũi.
- Hỗ trợ hệ tiêu hóa Ngoài tác dụng chính đối với các bệnh hô hấp, Xạ Can còn giúp hỗ trợ hệ tiêu hóa, điều trị các triệu chứng như tiêu chảy, đau bụng do lạnh.
Cách sử dụng và bài thuốc từ Xạ Can 
- Bài thuốc chữa viêm họng, ho khan: Sử dụng Xạ Can, bồ công anh và cam thảo. Đem sắc uống mỗi ngày để giảm ho, viêm họng.
- Bài thuốc trị viêm xoang: Kết hợp Xạ Can với kim ngân hoa, bạch chỉ, và ké đầu ngựa. Sắc uống giúp giảm viêm nhiễm và đau nhức do viêm xoang.
- Chữa viêm amidan: Sắc nước từ Xạ Can, ngậm và súc miệng thường xuyên giúp giảm viêm, đau họng nhanh chóng.
Lưu ý khi sử dụng Xạ Can
- Không dùng cho phụ nữ mang thai: Tính hàn của Xạ Can có thể gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe thai phụ và thai nhi.
- Sử dụng đúng liều lượng: Xạ Can có dược tính mạnh, cần được sử dụng theo chỉ dẫn của thầy thuốc để tránh tác dụng phụ không mong muốn như đau bụng, tiêu chảy.
Kết luận
Xạ Can là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, nổi tiếng với công dụng chữa viêm họng, viêm amidan và các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp. Với những đặc tính kháng viêm, tiêu sưng, Xạ Can đã và đang được sử dụng phổ biến trong nhiều bài thuốc dân gian. Tuy nhiên, cần lưu ý sử dụng đúng cách để đạt hiệu quả cao nhất.
Xem thêm: Mua thuốc đông y uy tín, chất lượng tại thành phố Hà Giang
_____________________________________________________________________________________