Quá trình phục hồi chức năng sau Phẫu thuật Thay Khớp Gối

Quá trình tập phục hồi chức năng (PHCN) sau mổ thay khớp gối là một phần quan trọng để giúp bệnh nhân lấy lại khả năng vận động, giảm đau và tránh các biến chứng. Chương trình PHCN thường kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, tùy thuộc vào tốc độ phục hồi của từng người và các yếu tố liên quan khác như tuổi tác, tình trạng sức khỏe tổng thể, và phương pháp phẫu thuật. Dưới đây là một quy trình PHCN điển hình sau phẫu thuật thay khớp gối:

Khi nào cần phẫu thuật thay khớp gối

1. Giai đoạn 1: Ngay sau phẫu thuật (1-7 ngày)

Mục tiêu:

• Kiểm soát cơn đau và sưng tấy.
• Bắt đầu tập cử động khớp gối nhẹ nhàng.
• Ngăn ngừa các biến chứng như huyết khối, nhiễm trùng, và teo cơ.

Hoạt động:

• Tập thở và vận động nhẹ: Được thực hiện để ngăn ngừa nguy cơ huyết khối tĩnh mạch sâu.
• Cử động khớp gối thụ động (Passive ROM): Sử dụng máy CPM (Continuous Passive Motion) hoặc được hỗ trợ bởi nhân viên y tế để giúp khớp gối dần dần tăng cử động mà không gây quá tải.
• Co duỗi cơ tĩnh (Isometric exercises): Tập co cơ đùi (nhóm cơ tứ đầu), cơ bắp chân mà không cần di chuyển khớp, giúp duy trì sức mạnh cơ bắp.
• Tập đứng và di chuyển: Trong vòng 1-2 ngày sau mổ, bệnh nhân có thể bắt đầu tập đứng và đi lại nhẹ nhàng với sự hỗ trợ của nạng hoặc khung tập đi.

2. Giai đoạn 2: 1-4 tuần sau phẫu thuật thay khớp gối

Mục tiêu:

• Tăng dần biên độ cử động của khớp gối.
• Tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp gối.
• Học cách tự đi lại với hỗ trợ (nạng, khung tập).

Hoạt động:

• Tập luyện biên độ vận động chủ động (Active ROM exercises): Tăng dần cử động của khớp gối, với mục tiêu đạt được biên độ gập gối 90 độ trong vòng 2-4 tuần.
• Tăng cường sức mạnh cơ: Tập các bài tập co duỗi cơ tứ đầu, cơ bắp chân và cơ mông. Các bài tập có thể bao gồm:
  • Nâng chân thẳng (Straight leg raises).
  • Co duỗi gối trên giường (Quad sets, Hamstring sets).
• Tập đứng và đi lại nhiều hơn: Cố gắng đi lại với sự hỗ trợ, tập trung vào việc bước đi đúng cách và không gây căng thẳng quá mức cho khớp mới.

3. Giai đoạn 3: 4-6 tuần sau phẫu thuật thay khớp gối

Mục tiêu:

• Phục hồi hoàn toàn biên độ cử động của khớp gối.
• Tăng cường sức mạnh và khả năng chịu lực của khớp gối.
• Giảm bớt sự hỗ trợ từ nạng hoặc khung tập đi.

Hoạt động:

• Tăng biên độ gập gối: Mục tiêu đạt biên độ gập gối khoảng 110-120 độ.
• Tăng cường bài tập sức mạnh: Các bài tập cơ chân sẽ được tăng cường cả về tần suất và độ khó. Có thể sử dụng máy tập để tập cơ đùi, cơ mông, và bắp chân.
• Bài tập cân bằng: Tập đứng trên một chân, hoặc sử dụng các dụng cụ như bóng thăng bằng để cải thiện khả năng cân bằng.
• Tập đi mà không cần hỗ trợ: Nếu khớp gối đủ mạnh và cân bằng, bệnh nhân có thể bắt đầu đi lại mà không cần dùng nạng hoặc khung tập đi.

4. Giai đoạn 4: 6-12 tuần sau phẫu thuật thay khớp gối

Mục tiêu:

• Đạt được biên độ vận động tối ưu cho khớp gối.
• Khôi phục sức mạnh cơ bắp và khả năng cân bằng.
• Tăng khả năng tự thực hiện các hoạt động hàng ngày mà không có đau hoặc khó chịu.

Hoạt động:

• Tăng cường bài tập sức mạnh và biên độ: Các bài tập sẽ dần trở nên phức tạp hơn, bao gồm nâng chân với tạ nhẹ, tập chân bằng máy tập chân (Leg press), hoặc squat nhẹ nhàng.
• Tập luyện chức năng: Tập đứng lên ngồi xuống, bước lên xuống bậc thang, tập bước đi nhanh và thậm chí chạy nhẹ (nếu có chỉ định).
• Bài tập thăng bằng: Tập trung vào việc cải thiện khả năng cân bằng, giúp bệnh nhân tự tin khi di chuyển mà không bị mất thăng bằng hoặc té ngã.

5. Giai đoạn 5: Sau 12 tuần (3-6 tháng)

Mục tiêu:

• Khôi phục hoàn toàn chức năng của khớp gối.
• Quay lại các hoạt động thường ngày và có thể thực hiện một số hoạt động thể chất mức độ vừa phải.

Hoạt động:

• Tăng cường tập luyện sức mạnh và dẻo dai: Bệnh nhân có thể trở lại các hoạt động thường ngày và bắt đầu tập luyện các môn thể thao nhẹ như bơi lội, đi bộ đường dài, đạp xe (tránh các hoạt động có tác động mạnh như chạy nhảy hoặc nhấc tạ nặng).
• Bài tập chức năng nâng cao: Tập lên xuống cầu thang, đứng lên ngồi xuống ghế, và các bài tập phối hợp để nâng cao sự linh hoạt và sức mạnh của khớp gối.

6. Theo dõi và tái khám

• Tái khám định kỳ theo lịch của bác sĩ để kiểm tra tình trạng khớp, đánh giá tiến độ phục hồi.
• Bác sĩ sẽ điều chỉnh phác đồ PHCN dựa trên tình trạng của bệnh nhân, đảm bảo khớp gối hồi phục hoàn toàn.

Lưu ý:

• Quá trình phục hồi chức năng cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và chuyên gia vật lý trị liệu.
• Nếu có dấu hiệu đau đớn hoặc sưng tấy bất thường, cần dừng ngay các bài tập và liên hệ với bác sĩ để được tư vấn.

Tập luyện kiên trì và đúng phương pháp là yếu tố quan trọng giúp bệnh nhân phục hồi chức năng sau phẫu thuật thay khớp gối, đạt được chất lượng cuộc sống tốt hơn.

_____________________________________________________________________________________